Wszechswiat coraz szybciej sie rozszerza.

[Andrzej Kasperowicz]

Debatujemy tu sobie o kosmicznym gruzie, a sie okazuje, ze ponad 95 % 
Wszechswiata jest z czego innego zbudowana:

------- Forwarded message follows -------
Z Rzepy:

Wszechswiat rozszerza sie w coraz szybszym tempie i przypuszczalnie 
bedzie poszerzal sie bez konca - uwaza zespol amerykanskich i 
brytyjskich astrofizykow. Obserwacje prowadzone przez obserwatorium 
rentgenowskie Chandra dowodza rowniez istnienia tajemniczej ciemnej 
energii.

Zdaniem naukowcow z amerykanskiej agencji kosmicznej NASA i 
brytyjskiego Institute of Astronomy w Cambridge, ich obserwacje 
potwierdzaja istnienie ciemnej energii. - Ciemna energia jest 
najwieksza tajemnica fizyki - uwaza Steve Allen z Institute of 
Astronomy. To niezbadany dotad czynnik, ktory sprawia, ze nasz 
wszechswiat ciagle sie rozszerza; swego rodzaju sila odpychajaca od 
siebie galaktyki, zapobiegajaca zapadnieciu sie wszechswiata pod 
wplywem wlasnej grawitacji.

Dalej niz myslelismy

Aby sprawdzic podejrzenia o istnieniu ciemnej energii i tempa 
ekspansji wszechswiata, teleskop Chandra prowadzil obserwacje 26 
gromad galaktyk odleglych od 1 do 8 mld lat swietlnych od Ziemi. 
Obserwacje te prowadzone byly w promieniach rentgenowskich. Gromady 
galaktyk emituja wielkie ilosci tego promieniowania - wytwarza je 
rozgrzany do temperatury milionow stopni gaz. Mierzac ilosc i energie 
tego promieniowania, astronomowie moga wyznaczyc temperature i mase 
gromady. Na podstawie danych z obserwatorium Chandra, naukowcy 
wyznaczyli rowniez odleglosc od badanych gromad galaktyk.

Okazalo sie, iz niektore sa nieco dalej niz naukowcy sie spodziewali. 
A to oznacza, ze tempo ekspansji wszechswiata nie jest stale, ale 
rosnie. To zas spowodowane moze byc obecnoscia czynnika okreslanego 
jako ciemna energia.

- Wszechswiat naprawde rozszerza sie coraz szybciej. Wykorzystujac 
obserwatorium Chandra do badania skupisk galaktyk, otrzymalismy nowe, 
mocne dowody na to, ze ciemna energia naprawde istnieje, jak rowniez 
potwierdzenie faktu, ze wszechswiat rozszerza sie w rosnacym tempie - 
komentuje Allen.

Wielka niewiadoma

Obecnie wiekszosc naukowcow sadzi, ze wszechswiat sklada sie z trzech 
elementow - zwyklej materii, ciemnej materii i ciemnej energii. 
Najlatwiej okreslic, co jest zwykla materia - to wszystkie obiekty 
widoczne we wszechswiecie, skladajace sie z atomow gwiazdy, planety, 
ludzie. Jednak materia ta to jedynie kilka procent skladu. Cala 
reszta opiera sie wszelkim probom bezposredniej rejestracji przez 
nasze przyrzady.

Dodatkowa materie, ktora powinna uzupelniac wszechswiat, naukowcy 
okreslaja mianem ciemnej materii. Byc moze tworza ja egzotyczne, 
nieznane jeszcze czastki elementarne, slabo oddzialujace ze zwykla 
materia, stad tak trudno je wykryc. Przypuszcza sie, ze ciemna 
materia to kilkadziesiat procent (najczesciej przyjmuje sie ok. 25 
proc.) tego, co sklada sie na wszechswiat.

Pozostaje ciemna energia - najnowszy dodatek do skladu wszechswiata. 
Istnienie nowego, nieznanego czynnika postulowal juz Albert Einstein -
 nazwany wtedy stala kosmologiczna mialby zapobiegac zapadnieciu sie 
kosmosu pod wplywem wlasnej grawitacji. Po udowodnieniu, ze 
wszechswiat sie rozszerza, koncepcje stalej kosmologicznej na chwile 
porzucono - nie byla potrzebna. Sam Einstein nazwal ja zreszta wielka 
pomylka. Koncepcje rozszerzajacego sie wszechswiata opracowano 
jeszcze w latach 20. ubieglego wieku. Przez kolejnych 70 lat naukowcy 
byli jednak przekonani, ze tempo rozszerzania sie wszechswiata po 
Wielkim Wybuchu spada, z powodu oddzialywania grawitacji.

Dopiero obserwacje supernowych prowadzone przez teleskop orbitalny 
Hubble'a dowiodly, ze ekspansja kosmosu przyspiesza. Zapotrzebowanie 
na nieznany czynnik odpychajacy pojawilo sie ponownie. Wrocil on 
zatem pod nazwa ciemnej energii. I choc nie wiadomo, czym ten czynnik 
moze byc w rzeczywistosci, ocenia sie, ze wszechswiat sklada sie w 
ponad 70 proc. wlasnie z ciemnej energii.

Zwolnil tylko na chwile

Opierajac sie na danych uzyskanych z teleskopu Chandra, amerykanscy i 
brytyjscy naukowcy potwierdzili teze, ze wszechswiat wcale nie 
rozszerza sie w stalym tempie. Jak twierdza, najnowsze wyniki sa 
kolejnym dowodem na to, ze tempo rozszerzania sie kosmosu na poczatku 
malalo - mozna zatem uznac, ze hamowala go grawitacja. Jakies 6 mld 
lat temu tempo rozszerzania sie wszechswiata znowu zaczelo rosnac - 
przypuszczalnie oddzialywanie ciemnej energii stalo sie wieksze niz 
oddzialywanie grawitacji. Amerykansko-brytyjski zespol uznal rowniez, 
ze ciemna energia jest mniej wiecej stala.

Dlaczego badanie ciemnej energii jest tak istotne? Od niej zaleza 
bowiem przyszle losy wszechswiata. Jezeli odpychajaca sila ciemnej 
energii oslabnie i przewazy grawitacja, wszechswiat zapadnie sie, 
nastapi Wielki Kolaps, a po nim byc moze kolejny Wielki Wybuch. 
Jezeli przewazy natomiast ciemna energia, nastapi Wielkie Rozdarcie 
(Big Rip), rozrywajace gwiazdy, planety, a w koncu nawet atomy. Jesli 
ciemna energia jest niezmienna, wszechswiat bedzie sie rozszerzal bez 
konca. - Dopoki nie zrozumiemy, czym jest ciemna energia, nie 
bedziemy mogli okreslic, jakie beda przyszle losy wszechswiata - 
uwaza Michael Turner, kosmolog z Uniwersytetu Chicago, czlonek 
National Science Foundation.-
------- End of forwarded message -------